Preek van de derde der eerste Metropolieten van de Russisch Orthodoxe Kerk in het Buitenland, de Gezegende Metropoliet Filaret (Voznesensky)
De Verkondiging van de Heilige Maagd Maria
Het feest van Maria Boodschap is een van de mooiste, stralendste, vrolijkste en mooiste feestdagen. Het Russische volk, dat zo veel van de Heilige Maagd Maria hield, zodat ze het Russische land de thuisbasis van de Moeder Gods noemden, hield op de een of andere manier van deze feestdag en vierde het vooral. Op deze feestdag van de Aankondiging van de Moeder Gods zei het Russische volk, dat op deze dag zelfs de vogel geen nest bouwt en het meisje haar haren niet vlecht, de natuur verheugt zich, en bij zonsopgang de zon speelt zoals met Pasen, dus het geeft de Aankondiging aan.
Wanneer we alleen in het Evangelie van Lucas de Evangelist lezen over de glorieuze gebeurtenis van de Boodschap, moeten we in gedachten houden dat de Evangelist alleen het belangrijkste noemde. We kunnen nauwelijks voorstellen dat de Heilige Aartsengel verscheen en slechts een paar woorden sprak, maar de belangrijkste inhoud van zijn boodschap wordt ons in het Heilige Evangelie overgebracht en hieruit zien we hoe vreugdevol en belangrijk deze dag was.
Maar de Kerk, haar traditie en de Heilige Vaders van de Kerk in hun scheppingen hebben ons wat details over deze glorieuze gebeurtenis nagelaten. In het bijzonder in Nazareth, in het Heilige Land, is er een waterbron, die “de bron van de Moeder Gods” wordt genoemd. En hier is een ontroerende legende over de details met betrekking tot het evenement van de Annunciatie. Volgens het Evangelie is het als volgt: de Engel kwam naar de Maagd Maria toen zij in een kamer was, ging voor haar staan en begroette haar “verheugt zich genadig: de Heer is met u” (Lucas 1:28). Maar de legende, bewaard door de Heilige Vaders, zegt het als volgt: de Maagd Maria, die in die tijd nog een heel jong meisje was, ging naar deze bron voor water, zoals alle meisjes en jonge vrouwen. En daar, aan deze bron, hoort ze een stem: “Gij zult Mijn Zoon baren”. Zij was de enige die deze stem hoorde; het was geen gedonder uit de hemel, maar het was duidelijk wie deze woorden had gesproken. Zij werden gesproken door Degene wiens Zoon uit haar geboren is, dat wil zeggen, God de Vader zelf. En hoewel ze alleen tegen haar gezegd werden en zij ze alleen kende, maar als het schepsel de stem van zijn Schepper hoort, beeft ze. Haar zuivere, heilige ziel ziet direct de stromingen van de goddelijke genade, maar hier, toen ze de stem van de Schepper en haar Heer hoorde, beefde haar maagdelijke en zuivere ziel. Trillend en angstig keerde ze terug naar huis. Maar het is noodzakelijk om de ziel te kalmeren die opgewonden was en hiervoor nam ze haar favoriete lezing op – het lezen van de Heilige Schrift. En toen ze begon te lezen, opende ze een plaats in het boek van de profeet Jesaja, waar gezegd wordt dat de Heiland van de wereld uit de Maagd geboren zal worden. Maar het was zo diep goddelijk, haar natuurlijke nederigheid, ondanks de woorden die ze bij de put hoorde, nog steeds niet dacht deze profetie op zichzelf te betrekken, maar alleen maar las over de geboorte van de Heiland van de wereld van de Maagd: “Wat zou ik blij zijn als ik de laatste dienares van deze Heilige Maagd was”. En toen verscheen aartsengel Gabriël voor haar en zij hoorde zijn woorden: “Verheugt u in genade: de Heer is met u: u bent gezegend in vrouwen”. We weten uit haar leven dat het verschijnen van de engel voor haar geen nieuwe ervaring was. Voorafgaand aan haar vertrek naar Nazareth had ze in de tempel gewoond, en zoals de traditie van de kerk ons vertelt, verscheen aartsengel Gabriël aan haar, bracht haar eten en sprak met haar. Zodat zijn verschijning op zich voor haar niet bijzonder was; maar zij hoort een buitengewone groet, die geen meisje of vrouw ooit heeft gehoord; daarom zegt de evangelist niet dat zij bang was toen zij hem zag, maar dat zijn woorden haar in verwarring brachten en zij zich begon af te vragen wat de groet betekende. En zij hoort verder als de aartsengel tot haar zei: “Wees niet bang, Maria, want gij hebt van God genade ontvangen; gij zult een Zoon baren en hem Jezus noemen. Hij zal groot zijn, Hij zal de Zoon van de Hoogste genoemd worden, en God zal Hem de troon van David, Zijn vader, geven en Zijn koninkrijk zal geen einde hebben” (Lucas 1:30-33). In de kerkdienst is de ontroerende traditie in stand gehouden dat deze woorden uitgebreider waren dan ze kortstondig in het Evangelie werden overgebracht en dat, wanneer de Heilige Aartsengel haar zorgen ziet, hij overigens tegen haar zegt: “U vreest mij, u beeft als u mij ziet, tegelijkertijd beef ik voor U, mijn Meesteres, omdat U zo eerbiedig voor mij staat, zo als ik nu zelf voor U sta in eerbiedwaardige angst.…”
Toen de Maagd Maria de boodschap van de Aartsengel in haar heilige ziel hoorde, was zij onmiddellijk verbijsterd: de Aartsengel zei tegen haar dat zij moeder zou worden, maar zij heeft gelofte afgelegd om maagd te blijven en zij zou deze nooit breken: hoe kon dat? Een maagd kan geen moeder zijn – een moeder kan geen maagd zijn? Hoe kunnen we deze evangelisatie begrijpen? Ze stelt haar nederige vraag: “Hoe zal het zijn als ik mijn man niet ken?” (Lucas 1:34). Maar toen de aartsengel haar dat vertelde: “De Heilige Geest zal het op u vinden en de kracht van de uitgestotene zal u overschaduwen” (Lucas 1:34). Ze begreep dat dit een bovennatuurlijke geboorte zou zijn, en nadat ze tot rust was gekomen, zei ze de prachtige woorden die Metropoliet Philaret van Moskou “het evangelie van de aarde naar de hemel” noemde.
Opmerking: De aartsengel lijkt zijn werk gedaan te hebben, heeft haar alles verteld, heeft haar alles uitgelegd, maar hij wacht op iets, hij gaat niet weg, en uiteindelijk hoort hij haar antwoord, waarover de grote heilige zei dat als de evangelisatie van de engel evangelisatie van hemel naar aarde was, haar woorden evangelisatie van aarde naar hemel zijn. Haar antwoord was: “Zie, de dienaar des Heren: wek mij naar uw werkwoord” (Lucas 1:38). Dat wil zeggen, ik ben een dienstknecht van de Heer; een dienstknecht redeneert niet, haar meester doet haar zoals hij hem wil, zij gehoorzaamt en doet zijn wil. Nederige, totale gehoorzaamheid en totale toewijding aan de wil van God zoals verkondigd door de hemelse boodschapper….. Deze wederzijdse evangelisatie van hemel naar aarde en van aarde naar hemel werd voltooid en kon de Engel vertrekken.. Haar zuivere, intelligente, verlichte ziel realiseerde zich natuurlijk dat deze evangelisatie een radicale verandering in haar leven zou teweegbrengen. Ze dacht, waarschijnlijk in duisternis, aan het einde van haar leven, in toewijding en dienstbaarheid aan God. Maar hier ziet ze dat ze wordt voorspeld door het lot, volgens welke ze de koningin van alle koninginnen zal zijn, volgens welke zij boven de hoogste en eerlijkste Cherubijnen en Serafijnen zal zijn. Opgewonden door dit alles, en wetende van de engel over de glorieuze gebeurtenis die plaatsvond in het leven van haar oudere familielid, de rechtvaardige Elizabeth, die, na het verlies van de hoop om ooit een zoon of dochter te hebben, zich nu ook opmaakt om moeder te worden, haastte ze zich naar haar. En natuurlijk was het een grote vreugde voor haar dat zij, toen zij tot de rechtvaardige Elizabeth kwam en haar begroette, van haar de woorden hoorde dat haar engel haar in Nazareth begroette: “Gezegend zijt gij in vrouwen” (Lucas 1:42). Wat een vreugde was het voor haar….. En toen werd het gebedslied uit haar zuivere ziel gegoten, die de Kerk zo liefheeft en altijd ’s morgens herhaalt: “Mijn ziel vergroot de Heer uit, en mijn Geest verheugt zich in de God van mijn Heiland. Ze gaat verder met te zeggen: “Als een prijs voor de nederigheid van haar knecht.” Met andere woorden, de Heer heeft naar haar nederigheid gekeken en zegt verder wat haar duidelijk is geworden. Ze begreep hoe hoog haar lot nu was: “Zie, zij zullen mij, de kinderen van uw ouders, voortaan behagen: alsof u mij groots hebt gemaakt” (Lucas 1:46-49). Zij, een maagdelijke jodin die onbekend is in de wereld, wordt door dit evangelie opgevoed tot zo’n hoogte, tot zo’n grootheid dat elke aardse grootheid – kinderspeelgoed…. Maar na gezegd te hebben – “Alsof ik een sterke persoonlijkheid wil creëren” voegt ze eraan toe: “en zijn naam is heilig”. Als een ware toegewijde van God gaat ze verder met het verheerlijken van de heiligheid van God.
Moge dit alles een les voor ons zijn, en die nederigheid, volgens welke zij niet onmiddellijk de evangelisatie kon aanvaarden dat zij de Moeder Gods zou worden, en die toewijding, gehoorzaamheid en gehoorzaamheid aan God, volgens welke zij zei dat zij een dienares van de Heer was – moge zij volgens de Engel zijn. Ze gaf ons het hoogste en heiligste voorbeeld van hoe we altijd, en vooral in de belangrijke momenten van haar leven, moeten zorgen dat we eerst Gods wil doen, zoals ze deed op de dag van haar Boodschap….. Amen.
